TIR Sözleşmesi

Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu UNECE gözetiminde özenle hazırlanan (1975 TIR Sözleşmesi) TIR Karnesi Himayesinde eşyaların uluslararası taşınmasına dair gümrük sözleşmesidir. 1975 TIR Sözleşmesi 1978 yılından itibaren günün gelişen ekonomik şartlarına uygun olarak 20 defa revize edilmiş, en son yapılan değişiklikler 12 Mayıs 2002 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır.

TIR Sisteminin Prensipleri

TIR Sistemi eşyanın uluslararası taşınmasında kullanılan bir gümrük transit sistemidir. Dayandığı beş temel prensip vardır. Bunlar:

• Araç veya konteynerlerin güvenliği
• Uluslararası garanti zinciri
• TIR karnesi
• Gümrük kontrollerinin karşılıklı olarak tanınması
• Kontrollü giriş

Araç ve Konteynerlerin Güvenliği: Eşyalar mühürlü araç ya da konteynerda taşınır. Bu araçlar gümrük makamları tarafından onaylanır ve bu onay her iki yılda bir yenilenir.

Uluslararası Garanti Zinciri: Taşıma işlemi süresince oluşabilecek düzensizlikler nedeni ile ortaya çıkan gümrük vergi ve resimleri, uluslararası garanti zincirinin güvenliği altındadır.

TIR Karnesi: Eşyaların uluslararası taşıması için düzenlenen TIR Karnesi tüm giriş, çıkış yada transit ülke gümrük makamları tarafından kabul görmek bir garanti belgesidir.

Gümrük Kontrollerinin Karşılıklı Olarak Tanınması: Hareket gümrükleri tarafından alınan güvenlik önlemleri transit ve varsa gümrük idarelerince kabul görür.

Kontrollü Giriş: TIR Sisteminde Karne verme ve garantör kuruluş olma görevi yetkili ulusal makamlarca verilir. Taşımacılar için ise sisteme giriş, karne veren ve garantör kuruluş ile ulusal gümrük makamları tarafından verilir.

TIR Sistemi, Gümrük mührü altında uluslararası eşya taşımacılarını maksimum kapsamda kolaylaştırmayı planlar. Sistem, ülkeleri transit geçebilmek için gerekli olan ve risk sayılan gümrük vergi ve resimlerini kapsayan garantileri sağlar. Gümrük makamları ve uluslararası tüccar toplulukları arasındaki sorumlulukları dengeler.

TIR Sistemi, uluslararası eşya taşımacılığındaki farklı paydaşlara arasındaki faydaları sunar:

• Ticareti ve taşımacılığı kolaylaştırır.
• Sınır geçişlerindeki gecikmeleri önler; formaliteleri azaltarak taşıma maliyetini düşürür.
• Standart kontrollerin uygulanması ve standart belgelerin kullanılmasıyla geçişleri kolaylaştır; ve sonuç olarak Uluslararası ticaretin gelişmesini teşvik eder.

Taşıma sektörü için;

• Eşyaların uluslararası sınırları geçerek bir yerden başka bir yere en az müdahale ile taşınmasını sağlar;
• Gecikmeler ve geçiş maliyetleri azalır;
• Belgeler basitleştirilmiş ve standartlaştırılmıştır.
• Geçiş sınırlarında gümrük garanti depozitosu vermeye gerek yoktur.

Gümrük Makamları için;

• Uluslararası eşya taşımacılığı sırasında risk sayılan gümrük vergi ve resimleri 50.000 $ a kadar garanti altına alınmıştır,
• Sadece iyi niyetli hamillerin TIR Karnesi kullanmasına izin verilir bu da sistemin güvenliğini artırır,
• Eşyaların geçişlerinde muayene ihtiyacını azaltır,
• Gümrük kontrolünü ve dokümantasyonu kolaylaştırır, ithalat ve ihracat için iç gümrükleme noktalarını kullanarak Gümrük personeline daha verimli çalışma imkanı sağlar.

Sözleşmeye Taraf ancak Uygulamayan ülkeler: Avrupa Birligi, ABD, Afganistan, Bosna Hersek, Cezayir, Endonezya, Kanada, Kore, şili, Uruguay.